Βάσκο ντα Γκάμα
gigatos | 26 Ιουλίου, 2021
Σύνοψη
Ο Βάσκο ντα Γκάμα, 1ος κόμης της Βιντιγκουέιρα (περ. 1460 – 24 Δεκεμβρίου 1524), ήταν Πορτογάλος εξερευνητής και ο πρώτος Ευρωπαίος που έφτασε στην Ινδία δια θαλάσσης.
Το αρχικό του ταξίδι στην Ινδία (1497-1499) ήταν το πρώτο που συνέδεσε την Ευρώπη με την Ασία μέσω μιας ωκεάνιας διαδρομής, συνδέοντας τον Ατλαντικό με τον Ινδικό ωκεανό και συνεπώς τη Δύση με την Ανατολή. Αυτό θεωρείται ευρέως ορόσημο στην παγκόσμια ιστορία, καθώς σηματοδότησε την έναρξη μιας θαλάσσιας φάσης της παγκόσμιας πολυπολιτισμικότητας. Η ανακάλυψη από τον Ντα Γκάμα της θαλάσσιας οδού προς την Ινδία άνοιξε τον δρόμο για μια εποχή παγκόσμιου ιμπεριαλισμού και επέτρεψε στους Πορτογάλους να δημιουργήσουν μια μακρόχρονη αποικιακή αυτοκρατορία στην Ασία. Η βία και η ομηρία που εφάρμοσε ο ντα Γκάμα και όσοι τον ακολούθησαν απέδωσαν επίσης μια βάναυση φήμη στους Πορτογάλους μεταξύ των ιθαγενών βασιλείων της Ινδίας, η οποία θα καθόριζε το πρότυπο για τη δυτική αποικιοκρατία στην Εποχή της Εξερεύνησης. Το ταξίδι μέσω του ωκεανού επέτρεψε στους Πορτογάλους να αποφύγουν να διασχίσουν την εξαιρετικά αμφισβητούμενη Μεσόγειο και να διασχίσουν την επικίνδυνη Αραβική Χερσόνησο. Το άθροισμα των αποστάσεων που διανύθηκαν στο ταξίδι της επιστροφής και της επιστροφής κατέστησε την αποστολή αυτή το μεγαλύτερο ωκεάνιο ταξίδι που είχε γίνει ποτέ μέχρι τότε, πολύ μεγαλύτερο από ένα πλήρες ταξίδι γύρω από τον κόσμο μέσω του Ισημερινού.
Μετά από δεκαετίες ναυτικών που προσπαθούσαν να φτάσουν στις Ινδίες, με χιλιάδες ζωές και δεκάδες πλοία να χάνονται σε ναυάγια και επιθέσεις, ο ντα Γκάμα αποβιβάστηκε στο Καλικούτ στις 20 Μαΐου 1498. Η απρόσκοπτη πρόσβαση στους δρόμους των ινδικών μπαχαρικών έδωσε ώθηση στην οικονομία της πορτογαλικής αυτοκρατορίας, η οποία προηγουμένως βασιζόταν κατά μήκος της βόρειας και παράκτιας Δυτικής Αφρικής. Τα κυριότερα μπαχαρικά που προμηθεύτηκαν αρχικά από τη Νοτιοανατολική Ασία ήταν το πιπέρι και η κανέλα, αλλά σύντομα συμπεριέλαβαν και άλλα προϊόντα, όλα νέα για την Ευρώπη. Η Πορτογαλία διατήρησε το εμπορικό μονοπώλιο αυτών των προϊόντων για αρκετές δεκαετίες. Μόλις έναν αιώνα αργότερα άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, αρχικά η Ολλανδική Δημοκρατία και η Αγγλία, αργότερα η Γαλλία και η Δανία, μπόρεσαν να αμφισβητήσουν το μονοπώλιο και τη ναυτική υπεροχή της Πορτογαλίας στη διαδρομή του Ακρωτηρίου.
Ο Ντα Γκάμα ηγήθηκε δύο από τις πορτογαλικές αρμάδες της Ινδίας, της πρώτης και της τέταρτης. Η τελευταία ήταν η μεγαλύτερη και αναχώρησε για την Ινδία τέσσερα χρόνια μετά την επιστροφή του από την πρώτη. Για τη συμβολή του, το 1524 ο Ντα Γκάμα διορίστηκε κυβερνήτης της Ινδίας με τον τίτλο του αντιβασιλέα και το 1519 εξευγενίστηκε ως κόμης της Βιντιγκουέιρα. Παραμένει ηγετική φυσιογνωμία στην ιστορία της εξερεύνησης, και σε όλο τον κόσμο έχουν τιμηθεί οι εξερευνήσεις και τα επιτεύγματά του. Το πορτογαλικό εθνικό επικό ποίημα, Os Lusíadas, γράφτηκε προς τιμήν του από τον Luís de Camões. Τον Μάρτιο του 2016 ανασύρθηκαν χιλιάδες αντικείμενα και ναυτικά λείψανα από το ναυάγιο του πλοίου Esmeralda, ενός από την αρμάδα του Ντα Γκάμα, που βρέθηκε στα ανοικτά των ακτών του Ομάν.
Ο Βάσκο ντα Γκάμα γεννήθηκε το 1460 ή το 14 στην πόλη Σινές, ένα από τα λίγα λιμάνια στην ακτή Αλεντέχο, στη νοτιοδυτική Πορτογαλία, πιθανότατα σε ένα σπίτι κοντά στην εκκλησία Nossa Senhora das Salas.
Ο πατέρας του Βάσκο ντα Γκάμα ήταν ο Εστεβάο ντα Γκάμα, ο οποίος είχε υπηρετήσει τη δεκαετία του 1460 ως ιππότης στο σπίτι του Infante Ferdinand, δούκα του Viseu. Ανέβηκε στις τάξεις του στρατιωτικού Τάγματος του Σαντιάγο. Ο Estêvão da Gama διορίστηκε alcaide-mór (μετά από αυτό συνέχισε ως παραλήπτης φόρων και κάτοχος των commendas του Τάγματος στην περιοχή.
Ο Estêvão da Gama παντρεύτηκε την Isabel Sodré, κόρη του João Sodré (επίσης γνωστού ως João de Resende), γόνου μιας καλά δικτυωμένης οικογένειας αγγλικής καταγωγής. Ο πατέρας της και οι αδελφοί της, Vicente Sodré και Brás Sodré, είχαν δεσμούς με την οικογένεια του Infante Diogo, Δούκα του Viseu, και ήταν εξέχουσες προσωπικότητες του στρατιωτικού Τάγματος του Χριστού. Ο Vasco da Gama ήταν ο τρίτος από τους πέντε γιους του Estêvão da Gama και της Isabel Sodré – κατά (πιθανή) σειρά ηλικίας: Paulo da Gama, João Sodré, Vasco da Gama, Pedro da Gama και Aires da Gama. Ο Βάσκο είχε επίσης μια γνωστή αδελφή, την Τερέζα ντα Γκάμα (η οποία παντρεύτηκε τον Λόπο Μέντες ντε Βασκονσέλος).
Λίγα είναι γνωστά για την πρώιμη ζωή του ντα Γκάμα. Ο Πορτογάλος ιστορικός Teixeira de Aragão προτείνει ότι σπούδασε στην πόλη Évora στην ενδοχώρα, όπου μπορεί να έμαθε μαθηματικά και ναυσιπλοΐα. Έχει υποστηριχθεί ότι σπούδασε κοντά στον Αβραάμ Ζακούτο, αστρολόγο και αστρονόμο, αλλά ο βιογράφος του ντα Γκάμα, ο Subrahmanyam, το θεωρεί αμφίβολο.
Γύρω στο 1480, ο ντα Γκάμα ακολούθησε τον πατέρα του (και όχι τους Sodrés) και εντάχθηκε στο Τάγμα του Σαντιάγο. Δάσκαλος του Σαντιάγο ήταν ο πρίγκιπας Ιωάννης, ο οποίος ανέβηκε στο θρόνο το 1481 ως βασιλιάς Ιωάννης Β΄ της Πορτογαλίας. Ο Ιωάννης Β” έδειξε ιδιαίτερη εκτίμηση στο Τάγμα και οι προοπτικές του ντα Γκάμα αυξήθηκαν αναλόγως.
Το 1492, ο Ιωάννης Β” έστειλε τον ντα Γκάμα σε αποστολή στο λιμάνι του Σετούμπαλ και στο Αλγκάρβε για να κατασχέσει γαλλικά πλοία σε αντίποινα για τις λεηλασίες κατά της πορτογαλικής ναυτιλίας σε καιρό ειρήνης – ένα έργο που ο ντα Γκάμα εκτέλεσε γρήγορα και αποτελεσματικά.
Από τις αρχές του 15ου αιώνα, οι πορτογαλικές αποστολές που οργανώθηκαν από τον πρίγκιπα Ερρίκο τον Ναυτίλο έφταναν μέχρι την αφρικανική ακτογραμμή, κυρίως προς αναζήτηση πλούτου της Δυτικής Αφρικής (κυρίως χρυσού και σκλάβων). Είχαν επεκτείνει σημαντικά τις πορτογαλικές θαλάσσιες γνώσεις, αλλά είχαν να επιδείξουν ελάχιστα κέρδη για την προσπάθειά τους. Μετά τον θάνατο του Ερρίκου το 1460, το πορτογαλικό στέμμα έδειξε ελάχιστο ενδιαφέρον για τη συνέχιση αυτής της προσπάθειας και, το 1469, παραχώρησε την παραμελημένη αφρικανική επιχείρηση σε μια ιδιωτική κοινοπραξία εμπόρων της Λισαβόνας με επικεφαλής τον Fernão Gomes. Μέσα σε λίγα χρόνια, οι καπετάνιοι του Γκόμες διεύρυναν τις πορτογαλικές γνώσεις σε ολόκληρο τον Κόλπο της Γουινέας, κάνοντας εμπόριο χρυσόσκονης, πιπεριού melegueta, ελεφαντόδοντου και υποσαχάριων σκλάβων. Όταν ο χάρτης του Γκόμες έφθασε για ανανέωση το 1474, ο πρίγκιπας Ιωάννης (ο μελλοντικός Ιωάννης Β΄), ζήτησε από τον πατέρα του Αφόνσο Ε΄ της Πορτογαλίας να του παραχωρήσει τον αφρικανικό χάρτη.
Μόλις έγινε βασιλιάς το 1481, ο Ιωάννης Β” της Πορτογαλίας ξεκίνησε πολλές και μακροχρόνιες μεταρρυθμίσεις. Για να σπάσει την εξάρτηση του μονάρχη από τη φεουδαρχική αριστοκρατία, ο Ιωάννης Β” έπρεπε να ενισχύσει το βασιλικό θησαυροφυλάκιο- θεώρησε ότι το βασιλικό εμπόριο ήταν το κλειδί για την επίτευξη αυτού του στόχου. Υπό την εποπτεία του Ιωάννη Β΄, το εμπόριο χρυσού και σκλάβων στη δυτική Αφρική επεκτάθηκε σημαντικά. Ήταν πρόθυμος να εισέλθει στο εξαιρετικά επικερδές εμπόριο μπαχαρικών μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, το οποίο διεξαγόταν κυρίως από ξηράς. Εκείνη την εποχή, αυτό μονοπωλούνταν ουσιαστικά από τη Δημοκρατία της Βενετίας, η οποία εκμεταλλευόταν χερσαίες διαδρομές μέσω λιμανιών της Λεβαντίνης και της Αιγύπτου, μέσω της Ερυθράς Θάλασσας προς τις αγορές μπαχαρικών της Ινδίας. Ο Ιωάννης Β” έθεσε έναν νέο στόχο για τους καπετάνιους του: να βρουν μια θαλάσσια οδό προς την Ασία πλέοντας γύρω από την αφρικανική ήπειρο.
Όταν ο Βάσκο ντα Γκάμα ήταν στα 20 του χρόνια, τα σχέδια του βασιλιά είχαν αρχίσει να υλοποιούνται. Το 1487, ο Ιωάννης Β” έστειλε δύο κατασκόπους, τον Pero da Covilhã και τον Afonso de Paiva, μέσω Αιγύπτου στην Ανατολική Αφρική και την Ινδία, για να ανιχνεύσουν τις λεπτομέρειες των αγορών μπαχαρικών και των εμπορικών δρόμων. Η σημαντική ανακάλυψη ήρθε λίγο αργότερα, όταν ο καπετάνιος του Ιωάννη Β”, ο Bartolomeu Dias, επέστρεψε από τον περίπλου του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας το 1488, έχοντας εξερευνήσει μέχρι τον ποταμό Fish (Rio do Infante) στη σημερινή Νότια Αφρική και έχοντας επαληθεύσει ότι η άγνωστη ακτή εκτεινόταν προς τα βορειοανατολικά.
Χρειαζόταν ένας εξερευνητής που θα μπορούσε να αποδείξει τη σχέση μεταξύ των ευρημάτων του Dias και εκείνων των da Covilhã και de Paiva και να συνδέσει αυτά τα ξεχωριστά τμήματα σε μια δυνητικά προσοδοφόρα εμπορική διαδρομή μέσω του Ινδικού Ωκεανού.
Στις 8 Ιουλίου 1497 ο Βάσκο ντα Γκάμα οδήγησε έναν στόλο τεσσάρων πλοίων με πλήρωμα 170 ανδρών από τη Λισαβόνα. Η απόσταση που διήνυσε στο ταξίδι γύρω από την Αφρική προς την Ινδία και πίσω ήταν μεγαλύτερη από το μήκος του ισημερινού. Στους πλοηγούς περιλαμβάνονταν οι πιο έμπειροι της Πορτογαλίας, ο Πέρο ντε Αλενκέρ, ο Πέδρο Εσκομπάρ, ο Ζοάο ντε Κοΐμπρα και ο Αφόνσο Γκονσάλβες. Δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα πόσα άτομα ήταν στο πλήρωμα κάθε πλοίου, αλλά περίπου 55 επέστρεψαν και δύο πλοία χάθηκαν. Δύο από τα πλοία ήταν καραβάκια, νεότευκτα για το ταξίδι- τα άλλα ήταν μια καραβέλα και ένα πλοίο εφοδιασμού.
Τα τέσσερα πλοία ήταν:
Διαβάστε επίσης: Μάχες – Μάχη των Φαρσάλων
Ταξίδι στο Ακρωτήριο
Η αποστολή απέπλευσε από τη Λισαβόνα στις 8 Ιουλίου 1497. Ακολούθησε τη διαδρομή που είχαν χαράξει προηγούμενοι εξερευνητές κατά μήκος των ακτών της Αφρικής μέσω της Τενερίφης και των νήσων Πράσινο Ακρωτήριο. Αφού έφθασε στις ακτές της σημερινής Σιέρα Λεόνε, ο ντα Γκάμα ακολούθησε πορεία νότια προς τον ανοιχτό ωκεανό, διασχίζοντας τον Ισημερινό και αναζητώντας τους δυτικούς ανέμους του Νότιου Ατλαντικού που είχε ανακαλύψει ο Bartolomeu Dias το 1487. Η πορεία αυτή αποδείχθηκε επιτυχής και στις 4 Νοεμβρίου 1497, η αποστολή προσγειώθηκε στις αφρικανικές ακτές. Για πάνω από τρεις μήνες τα πλοία είχαν διανύσει περισσότερα από 10.000 χιλιόμετρα στον ανοιχτό ωκεανό, το μακράν μεγαλύτερο ταξίδι εκτός ορατότητας από τη στεριά που είχε γίνει μέχρι τότε.
Μέχρι τις 16 Δεκεμβρίου, ο στόλος είχε περάσει τον ποταμό Great Fish (Ανατολικό Ακρωτήριο, Νότια Αφρική) – όπου είχε αγκυροβολήσει ο Dias – και έπλευσε σε ύδατα άγνωστα μέχρι τότε στους Ευρωπαίους. Εν όψει των Χριστουγέννων, ο ντα Γκάμα και το πλήρωμά του έδωσαν στην ακτή από την οποία περνούσαν το όνομα Νατάλ, το οποίο στα πορτογαλικά είχε την έννοια της “γέννησης του Χριστού”.
Διαβάστε επίσης: Ιστορία – Βλαντιμίρ Λένιν
Μοζαμβίκη
Ο Βάσκο ντα Γκάμα πέρασε από τις 2 έως τις 29 Μαρτίου 1498 κοντά στη νήσο Μοζαμβίκη. Η ελεγχόμενη από τους Άραβες περιοχή στις ακτές της Ανατολικής Αφρικής αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος του δικτύου εμπορίου στον Ινδικό Ωκεανό. Φοβούμενος ότι ο τοπικός πληθυσμός θα ήταν εχθρικός προς τους χριστιανούς, ο ντα Γκάμα υποδύθηκε τον μουσουλμάνο και κέρδισε ακρόαση από τον σουλτάνο της Μοζαμβίκης. Με τα πενιχρά εμπορικά αγαθά που είχε να προσφέρει, ο εξερευνητής δεν μπόρεσε να προσφέρει ένα κατάλληλο δώρο στον ηγεμόνα. Σύντομα ο τοπικός πληθυσμός άρχισε να υποψιάζεται τον ντα Γκάμα και τους άνδρες του. Αναγκασμένος από ένα εχθρικό πλήθος να εγκαταλείψει τη Μοζαμβίκη, ο ντα Γκάμα έφυγε από το λιμάνι, ρίχνοντας τα κανόνια του στην πόλη σε αντίποινα.
Διαβάστε επίσης: Ιστορία – Ιωσήφ Στάλιν
Μομπάσα
Στην περιοχή της σημερινής Κένυας, η εκστρατεία κατέφυγε στην πειρατεία, λεηλατώντας αραβικά εμπορικά πλοία που ήταν γενικά άοπλα εμπορικά σκάφη χωρίς βαριά κανόνια. Οι Πορτογάλοι έγιναν οι πρώτοι γνωστοί Ευρωπαίοι που επισκέφθηκαν το λιμάνι της Μομπάσα από τις 7 έως τις 13 Απριλίου 1498, αλλά αντιμετωπίστηκαν εχθρικά και σύντομα αποχώρησαν.
Διαβάστε επίσης: Πολιτισμοί – Δρόμος του Μεταξιού
Μαλίντι
Ο Βάσκο ντα Γκάμα συνέχισε βόρεια και έφτασε στις 14 Απριλίου 1498 στο φιλικότερο λιμάνι του Μαλίντι, οι ηγέτες του οποίου είχαν διαμάχη με εκείνους της Μομπάσα. Εκεί η αποστολή διαπίστωσε για πρώτη φορά ενδείξεις ινδικών εμπόρων. Ο Ντα Γκάμα και το πλήρωμά του προσέλαβαν τις υπηρεσίες ενός πιλότου, ο οποίος χρησιμοποίησε τις γνώσεις του για τους μουσώνες ανέμους για να καθοδηγήσει την αποστολή στο υπόλοιπο της διαδρομής μέχρι το Καλικούτ, που βρίσκεται στη νοτιοδυτική ακτή της Ινδίας. Οι πηγές διαφωνούν ως προς την ταυτότητα του πιλότου, τον αποκαλούν ποικιλοτρόπως χριστιανό, μουσουλμάνο και γκουτζαράτι. Μια παραδοσιακή ιστορία περιγράφει τον πιλότο ως τον διάσημο Άραβα πλοηγό Ιμπν Ματζίντ, αλλά άλλες σύγχρονες αναφορές τοποθετούν τον Ματζίντ αλλού και δεν θα μπορούσε να βρίσκεται κοντά στην περιοχή εκείνη την εποχή. Κανένας από τους Πορτογάλους ιστορικούς της εποχής δεν αναφέρει τον Ιμπν Ματζίντ. Ο Βάσκο ντα Γκάμα αναχώρησε από το Μαλίντι για την Ινδία στις 24 Απριλίου 1498.
Διαβάστε επίσης: Βιογραφίες – Μοχάμεντ Άλι
Calicut, Ινδία
Ο στόλος έφτασε στο Kappadu κοντά στο Kozhikode (Calicut), στην ακτή Malabar (σημερινό κρατίδιο Κεράλα της Ινδίας), στις 20 Μαΐου 1498. Ο βασιλιάς του Calicut, ο Samudiri (Zamorin), ο οποίος εκείνη την εποχή διέμενε στη δεύτερη πρωτεύουσά του στο Ponnani, επέστρεψε στο Calicut μόλις άκουσε τα νέα για την άφιξη του ξένου στόλου. Ο θαλασσοπόρος έγινε δεκτός με παραδοσιακή φιλοξενία, συμπεριλαμβανομένης μιας μεγάλης πομπής από τουλάχιστον 3.000 ένοπλους Nairs, αλλά η συνέντευξη με τον Zamorin δεν απέδωσε κανένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Όταν οι τοπικές αρχές ρώτησαν τον στόλο του ντα Γκάμα: “Τι σας έφερε εδώ;”, εκείνοι απάντησαν ότι είχαν έρθει “για να αναζητήσουν χριστιανούς και μπαχαρικά”. Τα δώρα που έστειλε ο ντα Γκάμα στους Ζαμορίν ως δώρα του Dom Manuel – τέσσερις μανδύες από κατακόκκινο ύφασμα, έξι καπέλα, τέσσερα κλαδιά κοραλλιών, δώδεκα αλμασάρες, ένα κιβώτιο με επτά ορειχάλκινα αγγεία, ένα κιβώτιο με ζάχαρη, δύο βαρέλια λάδι και ένα βαρέλι μέλι – ήταν ασήμαντα και δεν κατάφεραν να εντυπωσιάσουν. Ενώ οι αξιωματούχοι του Ζαμορίν αναρωτιόντουσαν γιατί δεν υπήρχε χρυσός ή ασήμι, οι μουσουλμάνοι έμποροι που θεωρούσαν τον ντα Γκάμα αντίπαλό τους υπέδειξαν ότι ο τελευταίος ήταν απλώς ένας συνηθισμένος πειρατής και όχι ένας βασιλικός πρεσβευτής. Το αίτημα του Βάσκο ντα Γκάμα για άδεια να αφήσει πίσω του έναν παράγοντα υπεύθυνο για τα εμπορεύματα που δεν μπορούσε να πουλήσει απορρίφθηκε από τον βασιλιά, ο οποίος επέμενε ότι ο ντα Γκάμα έπρεπε να πληρώνει δασμούς -κατά προτίμηση σε χρυσό- όπως κάθε άλλος έμπορος, γεγονός που επιβάρυνε τη σχέση μεταξύ των δύο. Ενοχλημένος από αυτό, ο ντα Γκάμα πήρε μαζί του με τη βία μερικούς Νάιρ και δεκαέξι ψαράδες (mukkuva).
Διαβάστε επίσης: Ιστορία – Φραντς Κάφκα
Επιστροφή
Ο Βάσκο ντα Γκάμα έφυγε από το Καλικούτ στις 29 Αυγούστου 1498. Ανυπόμονος να σαλπάρει για την πατρίδα του, αγνόησε τις τοπικές γνώσεις για τα μοτίβα των μουσώνων που έπνεαν ακόμη στην ξηρά. Ο στόλος κινήθηκε αρχικά βόρεια κατά μήκος της ινδικής ακτής και στη συνέχεια αγκυροβόλησε για λίγο στο νησί Αντζέντιβα. Τελικά ξεκίνησαν για τον διάπλου του Ινδικού Ωκεανού στις 3 Οκτωβρίου 1498. Αλλά με τους χειμερινούς μουσώνες να μην έχουν ακόμη ξεκινήσει, το ταξίδι ήταν οδυνηρό. Στο ταξίδι της αναχώρησης, πλέοντας με τον άνεμο των καλοκαιρινών μουσώνων, ο στόλος του ντα Γκάμα διέσχισε τον Ινδικό Ωκεανό σε μόλις 23 ημέρες- τώρα, στο ταξίδι της επιστροφής, πλέοντας με αντίθετο άνεμο, χρειάστηκαν 132 ημέρες.
Ο Ντα Γκάμα είδε ξανά στεριά μόλις στις 2 Ιανουαρίου 1499, περνώντας μπροστά από την παράκτια πόλη Μογκαντίσου της Σομαλίας, που τότε βρισκόταν υπό την επιρροή της αυτοκρατορίας του Ατζουράν στο Κέρας της Αφρικής. Ο στόλος δεν έκανε στάση, αλλά περνώντας μπροστά από το Μογκαντίσου, ο ανώνυμος ημερογράφος της αποστολής σημείωσε ότι επρόκειτο για μια μεγάλη πόλη με σπίτια ύψους τεσσάρων ή πέντε ορόφων και μεγάλα παλάτια στο κέντρο της και πολλά τζαμιά με κυλινδρικούς μιναρέδες.
Ο στόλος του Ντα Γκάμα έφτασε τελικά στο Μαλίντι στις 7 Ιανουαρίου 1499, σε άθλια κατάσταση – περίπου το μισό πλήρωμα είχε πεθάνει κατά τη διάρκεια του πλου και πολλοί από τους υπόλοιπους είχαν προσβληθεί από σκορβούτο. Καθώς δεν είχε απομείνει αρκετό πλήρωμα για να διαχειριστεί τρία πλοία, ο Ντα Γκάμα διέταξε να ναυαγήσει το Σάο Ραφαέλ στα ανοικτά των ακτών της Ανατολικής Αφρικής και το πλήρωμα να κατανεμηθεί στα υπόλοιπα δύο πλοία, το Σάο Γκαμπριέλ και το Μπέριο. Στη συνέχεια, η πλεύση ήταν ομαλότερη. Μέχρι τις αρχές Μαρτίου είχαν φτάσει στο Mossel Bay και διέσχισαν το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας με αντίθετη κατεύθυνση στις 20 Μαρτίου, φτάνοντας στις 25 Απριλίου στις ακτές της δυτικής Αφρικής.
Η ημερολογιακή καταγραφή της αποστολής τελειώνει απότομα εδώ. Ανακατασκευάζοντας από άλλες πηγές, φαίνεται ότι συνέχισαν μέχρι το Πράσινο Ακρωτήριο, όπου το Berrio του Nicolau Coelho διαχωρίστηκε από το São Gabriel του Vasco da Gama και συνέχισε μόνο του. Το Berrio έφτασε στη Λισαβόνα στις 10 Ιουλίου 1499 και ο Nicolau Coelho μετέφερε προσωπικά τα νέα στον βασιλιά Μανουήλ Α΄ και τη βασιλική αυλή, που ήταν τότε συγκεντρωμένοι στη Σίντρα. Εν τω μεταξύ, πίσω στο Πράσινο Ακρωτήριο, ο αδελφός του ντα Γκάμα, Πάολο ντα Γκάμα, είχε αρρωστήσει βαριά. Ο Ντα Γκάμα επέλεξε να μείνει στο πλευρό του στο νησί Σαντιάγο και παρέδωσε το Σάο Γκάμπριελ στον υπάλληλό του, τον Ζοάο ντε Σά, για να το πάρει στο σπίτι του. Το Σάο Γκάμπριελ υπό τον Σα έφθασε στη Λισαβόνα κάπου στα τέλη Ιουλίου ή στις αρχές Αυγούστου. Ο Ντα Γκάμα και ο άρρωστος αδελφός του έκαναν τελικά οτοστόπ με μια καραβέλα της Γουινέας που επέστρεφε στην Πορτογαλία, αλλά ο Πάουλο ντα Γκάμα πέθανε καθ” οδόν. Ο Ντα Γκάμα αποβιβάστηκε στις Αζόρες για να κηδέψει τον αδελφό του στο μοναστήρι του Σάο Φρανσίσκο στην Άνγκρα ντο Χεροϊσμό και παρέμεινε εκεί για λίγο καιρό σε πένθος. Τελικά πήρε το πλοίο μιας αζορέζικης καραβέλας και τελικά έφτασε στη Λισαβόνα στις 29 Αυγούστου 1499 (σύμφωνα με τον Barros) ή στις αρχές Σεπτεμβρίου (8 ή 18 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με άλλες πηγές). Παρά τη μελαγχολική του διάθεση, ο ντα Γκάμα έτυχε υποδοχής ήρωα και κατακλύστηκε από τιμές, συμπεριλαμβανομένης μιας θριαμβευτικής πομπής και δημόσιων εορτασμών. Ο βασιλιάς Μανουήλ έγραψε δύο επιστολές στις οποίες περιέγραφε το πρώτο ταξίδι του ντα Γκάμα, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1499, αμέσως μετά την επιστροφή των πλοίων. Ο Girolamo Sernigi έγραψε επίσης τρεις επιστολές που περιγράφουν το πρώτο ταξίδι του ντα Γκάμα, αμέσως μετά την επιστροφή της αποστολής.
Η εκστρατεία είχε προκαλέσει μεγάλο κόστος – δύο πλοία και πάνω από τους μισούς άνδρες είχαν χαθεί. Είχε επίσης αποτύχει στην κύρια αποστολή της να εξασφαλίσει μια εμπορική συνθήκη με το Calicut. Παρ” όλα αυτά, οι μικρές ποσότητες μπαχαρικών και άλλων εμπορικών αγαθών που επέστρεψαν με τα υπόλοιπα δύο πλοία κατέδειξαν τη δυνατότητα μεγάλου κέρδους για το μελλοντικό εμπόριο. Ο Βάσκο ντα Γκάμα εορτάστηκε δικαίως για το άνοιγμα μιας απευθείας θαλάσσιας οδού προς την Ασία. Τον δρόμο του θα ακολουθούσαν στη συνέχεια οι ετήσιες πορτογαλικές αρμάδες της Ινδίας.
Το εμπόριο μπαχαρικών θα αποδεικνυόταν σημαντικό πλεονέκτημα για το πορτογαλικό βασιλικό θησαυροφυλάκιο και σύντομα ακολούθησαν και άλλες συνέπειες. Για παράδειγμα, το ταξίδι του ντα Γκάμα είχε καταστήσει σαφές ότι η ανατολική ακτή της Αφρικής, η Κόντρα Κόστα, ήταν απαραίτητη για τα πορτογαλικά συμφέροντα- τα λιμάνια της παρείχαν γλυκό νερό, προμήθειες, ξυλεία και λιμάνια για επισκευές και χρησίμευαν ως καταφύγιο όπου τα πλοία μπορούσαν να περιμένουν τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Ένα σημαντικό αποτέλεσμα ήταν ο αποικισμός της Μοζαμβίκης από το πορτογαλικό στέμμα.
Τον Δεκέμβριο του 1499, ο βασιλιάς Μανουήλ Α΄ της Πορτογαλίας επιβράβευσε τον Βάσκο ντα Γκάμα με την πόλη Σινές ως κληρονομικό φέουδο (την πόλη που κάποτε είχε ο πατέρας του, ο Εστεβάο, ως commenda). Η υπόθεση αυτή αποδείχθηκε περίπλοκη, διότι η Σινές εξακολουθούσε να ανήκει στο Τάγμα του Σαντιάγο. Ο αρχηγός του Τάγματος, ο Jorge de Lencastre, θα μπορούσε να εγκρίνει την αμοιβή – άλλωστε, ο da Gama ήταν ιππότης του Σαντιάγο, ένας από τους δικούς τους, και στενός συνεργάτης του ίδιου του Lencastre. Όμως το γεγονός ότι ο Σινές βραβεύτηκε από τον βασιλιά προκάλεσε τον Lencastre να αρνηθεί για λόγους αρχής, ώστε να μην ενθαρρύνει τον βασιλιά να προβεί και σε άλλες δωρεές των περιουσιών του Τάγματος. Ο ντα Γκάμα θα περάσει τα επόμενα χρόνια προσπαθώντας να κατακτήσει τον Σινές, μια προσπάθεια που θα τον αποξενώσει από τον Λενκάστρ και τελικά θα ωθήσει τον ντα Γκάμα να εγκαταλείψει το αγαπημένο του Τάγμα του Σαντιάγο, μεταπηδώντας στο αντίπαλο Τάγμα του Χριστού το 1507.
Εν τω μεταξύ, ο ντα Γκάμα αρκέστηκε σε μια σημαντική κληρονομική βασιλική σύνταξη 300.000 ρέις. Του απονεμήθηκε ο ευγενής τίτλος Dom (άρχοντας) στο διηνεκές για τον ίδιο, τα αδέλφια του και τους απογόνους τους. Στις 30 Ιανουαρίου 1502, στον ντα Γκάμα απονεμήθηκε ο τίτλος του Almirante dos mares de Arabia, Persia, India e de todo o Oriente (“Ναύαρχος των θαλασσών της Αραβίας, της Περσίας, της Ινδίας και όλης της Ανατολής”) – ένας υπερβολικός τίτλος που θύμιζε τον περίτεχνο καστιλιάνικο τίτλο που έφερε ο Χριστόφορος Κολόμβος (προφανώς, ο Μανουήλ πρέπει να υπολόγισε ότι αν η Καστίλη είχε έναν “Ναύαρχο των θαλασσών του Ωκεανού”, τότε σίγουρα θα έπρεπε να έχει και η Πορτογαλία). Μια άλλη βασιλική επιστολή, με ημερομηνία Οκτωβρίου 1501, έδινε στον ντα Γκάμα το προσωπικό δικαίωμα να παρεμβαίνει και να ασκεί καθοριστικό ρόλο σε κάθε μελλοντικό στόλο που θα κατευθυνόταν προς την Ινδία.
Γύρω στο 1501, ο Βάσκο ντα Γκάμα παντρεύτηκε την Catarina de Ataíde, κόρη του Álvaro de Ataíde, του alcaide-mór του Alvor (Algarve) και επιφανούς ευγενούς που συνδεόταν συγγενικά με την ισχυρή οικογένεια Almeida (η Catarina ήταν πρώτη εξαδέλφη του Dom Francisco de Almeida).
Η επόμενη εκστρατεία, η Δεύτερη Αρμάδα των Ινδιών, ξεκίνησε το 1500 υπό τη διοίκηση του Pedro Álvares Cabral με αποστολή να συνάψει συνθήκη με τον Zamorin του Calicut και να δημιουργήσει ένα πορτογαλικό εργοστάσιο στην πόλη. Ωστόσο, ο Πέδρο Καμπράλ ήρθε σε σύγκρουση με τις τοπικές αραβικές εμπορικές συντεχνίες, με αποτέλεσμα το πορτογαλικό εργοστάσιο να κατακλυστεί από ταραχές και να σκοτωθούν έως και 70 Πορτογάλοι. Ο Cabral κατηγόρησε τους Zamorin για το συμβάν και βομβάρδισε την πόλη. Έτσι ξέσπασε πόλεμος μεταξύ της Πορτογαλίας και του Καλικούτ.
Ο Βάσκο ντα Γκάμα επικαλέστηκε τη βασιλική του επιστολή για να αναλάβει τη διοίκηση της 4ης Αρμάδας της Ινδίας, η οποία επρόκειτο να αναχωρήσει το 1502, με ρητό στόχο να εκδικηθεί τον Ζαμορίν και να τον αναγκάσει να υποταχθεί στους πορτογαλικούς όρους. Ο βαριά οπλισμένος στόλος των δεκαπέντε πλοίων και οκτακοσίων ανδρών αναχώρησε από τη Λισαβόνα στις 12 Φεβρουαρίου 1502. Τον ακολούθησε τον Απρίλιο μια άλλη μοίρα πέντε πλοίων με επικεφαλής τον ξάδελφό του, Εστεβάο ντα Γκάμα (γιο του Άιρες ντα Γκάμα), η οποία τους πρόλαβε στον Ινδικό Ωκεανό. Η 4η Αρμάδα ήταν μια πραγματική οικογενειακή υπόθεση του Ντα Γκάμα. Δύο από τους θείους του από τη μητέρα του, ο Vicente Sodré και ο Brás Sodré, είχαν προκαθοριστεί να διοικήσουν μια ναυτική περιπολία στον Ινδικό Ωκεανό, ενώ οι κουνιάδοι Álvaro de Ataíde (αδελφός της συζύγου του Βάσκο Catarina) και Lopo Mendes de Vasconcelos (αρραβωνιασμένος με την Teresa da Gama, αδελφή του Βάσκο) ήταν καπετάνιοι των πλοίων του κύριου στόλου.
Στο εξερχόμενο ταξίδι, ο στόλος του ντα Γκάμα ήρθε σε επαφή με το ανατολικοαφρικανικό λιμάνι εμπορίας χρυσού της Σοφάλα και υποχρέωσε το σουλτανάτο της Κίλβα σε φόρο υποτέλειας, αποσπώντας ένα σημαντικό ποσό χρυσού.
Διαβάστε επίσης: Βιογραφίες – Ναρσής
Περιστατικό με το πλοίο Pilgrim
Φτάνοντας στην Ινδία τον Οκτώβριο του 1502, ο στόλος του ντα Γκάμα ανέκοψε στο Μαντάι ένα πλοίο με μουσουλμάνους προσκυνητές που ταξίδευαν από το Καλικούτ στη Μέκκα. Όπως περιγράφεται λεπτομερώς από τον αυτόπτη μάρτυρα Thomé Lopes και τον χρονογράφο Gaspar Correia, ο ντα Γκάμα λεηλάτησε το πλοίο με πάνω από 400 προσκυνητές, μεταξύ των οποίων 50 γυναίκες, κλείδωσε μέσα τους επιβάτες, τον ιδιοκτήτη και έναν πρεσβευτή από την Αίγυπτο και τους έκαψε μέχρι θανάτου. Προσέφεραν τον πλούτο τους, ο οποίος “θα μπορούσε να δώσει λύτρα σε όλους τους χριστιανούς σκλάβους του βασιλείου της Φεζ και σε πολύ περισσότερους”, αλλά δεν τους χαρίστηκε. Ο Ντα Γκάμα κοίταξε μέσα από το φινιστρίνι και είδε τις γυναίκες να φέρνουν το χρυσάφι και τα κοσμήματά τους και να κρατούν ψηλά τα μωρά τους για να ικετεύσουν για έλεος.
Διαβάστε επίσης: Σημαντικα Γεγονότα – Οι Πόλεμοι των Ρόδων
Καλικούτ
Αφού σταμάτησε στο Καννανόρε, ο Γκάμα οδήγησε τον στόλο του στο Καλικούτ, απαιτώντας αποζημίωση για τη μεταχείριση του Καμπράλ. Γνωρίζοντας την τύχη του πλοίου των προσκυνητών, ο Ζαμορίν υιοθέτησε διαλλακτική στάση απέναντι στους Πορτογάλους και εξέφρασε την προθυμία του να υπογράψει νέα συνθήκη, αλλά ο ντα Γκάμα απηύθυνε έκκληση στον ινδουιστή βασιλιά να εκδιώξει όλους τους μουσουλμάνους από το Καλικούτ πριν από την έναρξη των διαπραγματεύσεων, η οποία απορρίφθηκε. Ταυτόχρονα όμως ο Ζαμορίν έστειλε μήνυμα στον επαναστατημένο υποτελή του, τον Ράτζα του Κοτσίν, προτρέποντας σε συνεργασία και υπακοή για την αντιμετώπιση της πορτογαλικής απειλής- ο ηγεμόνας του Κοτσίν διαβίβασε το μήνυμα αυτό στον Γκάμα, γεγονός που ενίσχυσε τη γνώμη του για τους Ινδούς ως διπρόσωπους. Αφού απαίτησε την εκδίωξη των μουσουλμάνων από το Calicut στον ινδουιστή Zamorin, ο τελευταίος έστειλε τον αρχιερέα Talappana Namboothiri (το ίδιο ακριβώς πρόσωπο που οδήγησε τον da Gama στην αίθουσα του Zamorin κατά την πολυσυζητημένη πρώτη επίσκεψή του στο Calicut τον Μάιο του 1498) για συνομιλίες. Ο ντα Γκάμα τον αποκάλεσε κατάσκοπο, διέταξε να κόψει τα χείλη και τα αυτιά του ιερέα και αφού του έραψε ένα ζευγάρι αυτιά σκύλου στο κεφάλι, τον έστειλε μακριά. Στη συνέχεια ο πορτογαλικός στόλος βομβάρδισε την ανοχύρωτη πόλη για σχεδόν δύο ημέρες από τη θάλασσα, προκαλώντας σοβαρές ζημιές. Κατέλαβε επίσης πολλά ρυζοφόρα πλοία και έκοψε τα χέρια, τα αυτιά και τις μύτες του πληρώματος, στέλνοντάς τα μαζί με ένα σημείωμα στον Ζαμορίν, στο οποίο ο Γκάμα δήλωνε ότι θα ήταν ανοιχτός σε φιλικές σχέσεις μόλις ο Ζαμορίν πλήρωνε για τα αντικείμενα που λεηλατήθηκαν από τη φέιτορία, καθώς και για το μπαρούτι και τις σφαίρες των κανονιών.
Διαβάστε επίσης: Μάχες – Μάχη της Αλεσίας
Seabattle
Η βίαιη μεταχείριση που του επεφύλαξε ο ντα Γκάμα έφερε γρήγορα σε αδιέξοδο το εμπόριο κατά μήκος της ακτής Μαλαμπάρ της Ινδίας, από το οποίο εξαρτιόταν το Καλικούτ. Οι Ζαμορίν τόλμησαν να στείλουν έναν στόλο ισχυρών πολεμικών πλοίων για να προκαλέσουν την αρμάδα του ντα Γκάμα, τον οποίο όμως ο Γκάμα κατάφερε να νικήσει σε ναυμαχία μπροστά στο λιμάνι του Καλικούτ.
Διαβάστε επίσης: Ιστορία – Μαρία Αντουανέτα
Cochin
Ο Ντα Γκάμα φόρτωσε μπαχαρικά στο Κοτσίν και στο Καννανόρε, μικρά κοντινά βασίλεια που βρίσκονταν σε πόλεμο με τους Ζαμορίν, των οποίων τις συμμαχίες είχαν εξασφαλίσει προηγούμενοι πορτογαλικοί στόλοι. Η 4η αρμάδα αναχώρησε από την Ινδία στις αρχές του 1503. Ο Ντα Γκάμα άφησε πίσω του μια μικρή μοίρα καραβελών υπό τη διοίκηση του θείου του, Βιτσέντε Σοντρέ, για να περιπολεί στις ινδικές ακτές, να συνεχίσει να παρενοχλεί τη ναυτιλία του Καλικούτ και να προστατεύει τα πορτογαλικά εργοστάσια στο Κοτσίν και το Καννανόρε από τα αναπόφευκτα αντίποινα των Ζαμορίν.
Ο Βάσκο ντα Γκάμα επέστρεψε στην Πορτογαλία τον Σεπτέμβριο του 1503, έχοντας ουσιαστικά αποτύχει στην αποστολή του να υποτάξει τους Ζαμορίν. Αυτή η αποτυχία, καθώς και η επακόλουθη ακόμη πιο οδυνηρή αποτυχία του θείου του Vicente Sodré να προστατεύσει το πορτογαλικό εργοστάσιο στο Κοτσίν, πιθανόν να ήταν αντίθετη με οποιαδήποτε περαιτέρω ανταμοιβή. Όταν ο Πορτογάλος βασιλιάς Μανουήλ Α΄ της Πορτογαλίας αποφάσισε να διορίσει τον πρώτο κυβερνήτη και αντιβασιλέα της πορτογαλικής Ινδίας το 1505, ο ντα Γκάμα αγνοήθηκε επιδεικτικά και η θέση δόθηκε στον Φρανσίσκο ντε Αλμέιδα.
Για τις επόμενες δύο δεκαετίες, ο Βάσκο ντα Γκάμα έζησε μια ήσυχη ζωή, ανεπιθύμητος στη βασιλική αυλή και παραγκωνισμένος από τις ινδικές υποθέσεις. Οι προσπάθειές του να επιστρέψει στην εύνοια του Μανουήλ Α΄ (συμπεριλαμβανομένης της μετάβασης στο Τάγμα του Χριστού το 1507), δεν απέδωσαν πολλά. Ο Αλμέιδα, ο μεγαλύτερος σε μέγεθος Αφόνσο ντε Αλμπουκέρκι και, αργότερα, ο Αλμπεργκάρια και ο Σεκέιρα, ήταν οι προτιμώμενοι άνθρωποι του βασιλιά για την Ινδία.
Αφού ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος αυτομόλησε στο Στέμμα της Καστίλης το 1518, ο Βάσκο ντα Γκάμα απείλησε να κάνει το ίδιο, ωθώντας τον βασιλιά να λάβει μέτρα για να τον κρατήσει στην Πορτογαλία και να αποφύγει την αμηχανία να χάσει τον δικό του “Ναύαρχο των Ινδιών” από την Ισπανία. Το 1519, έπειτα από χρόνια αγνόησης των αιτημάτων του, ο βασιλιάς Μανουήλ Α΄ έσπευσε τελικά να δώσει στον Βάσκο ντα Γκάμα έναν φεουδαρχικό τίτλο, διορίζοντάς τον πρώτο κόμη της Βιντιγκουέιρα, έναν τίτλο κόμη που δημιουργήθηκε με βασιλικό διάταγμα που εκδόθηκε στην Εβόρα στις 29 Δεκεμβρίου, έπειτα από μια περίπλοκη συμφωνία με τον Dom Jaime, δούκα της Μπραγκάνζα, ο οποίος του παραχώρησε έναντι πληρωμής τις πόλεις Βιντιγκουέιρα και Βίλα ντος Φράντες. Το διάταγμα παραχωρούσε στον Βάσκο ντα Γκάμα και στους κληρονόμους του όλα τα σχετικά έσοδα και προνόμια, καθιερώνοντας έτσι τον ντα Γκάμα ως τον πρώτο Πορτογάλο κόμη που δεν είχε γεννηθεί με βασιλικό αίμα.
Μετά το θάνατο του βασιλιά Μανουήλ Α΄ στα τέλη του 1521, ο γιος και διάδοχός του, βασιλιάς Ιωάννης Γ΄ της Πορτογαλίας, άρχισε να αναθεωρεί την πορτογαλική κυβέρνηση στο εξωτερικό. Απομακρυνόμενος από την παλιά κλίκα του Αλμπουκέρ (που εκπροσωπούνταν πλέον από τον Diogo Lopes de Sequeira), ο Ιωάννης Γ΄ αναζήτησε μια νέα αρχή. Ο Βάσκο ντα Γκάμα επανήλθε από την πολιτική του ερημιά ως σημαντικός σύμβουλος για τους διορισμούς και τη στρατηγική του νέου βασιλιά. Βλέποντας ως προτεραιότητα τη νέα ισπανική απειλή στα νησιά Μαλούκου, ο Βάσκο ντα Γκάμα συμβούλευσε κατά της εμμονής με την Αραβία που είχε διαποτίσει μεγάλο μέρος της περιόδου του Μανουήλ και συνέχισε να αποτελεί το κυρίαρχο μέλημα του Ντουάρτε ντε Μενέζες, τότε κυβερνήτη της πορτογαλικής Ινδίας. Ο Μενέζες αποδείχθηκε επίσης ανίκανος και διεφθαρμένος, με πολλές καταγγελίες. Ως αποτέλεσμα, ο Ιωάννης Γ΄ αποφάσισε να διορίσει τον ίδιο τον Βάσκο ντα Γκάμα για να αντικαταστήσει τον Μενέζες, με την πεποίθηση ότι η μαγεία του ονόματός του και η μνήμη των πράξεών του θα μπορούσαν να εντυπωσιάσουν καλύτερα την εξουσία του στην πορτογαλική Ινδία και να διαχειριστούν τη μετάβαση σε μια νέα κυβέρνηση και νέα στρατηγική.
Με την επιστολή διορισμού του τον Φεβρουάριο του 1524, ο Ιωάννης Γ” χορήγησε στον Βάσκο ντα Γκάμα τον προνομιακό τίτλο του “Αντιβασιλέα”, ο οποίος ήταν μόλις ο δεύτερος Πορτογάλος κυβερνήτης που απολάμβανε αυτόν τον τίτλο (ο πρώτος ήταν ο Φρανσίσκο ντε Αλμέιδα το 1505). Ο δεύτερος γιος του, Estêvão da Gama, διορίστηκε ταυτόχρονα Capitão-mor do Mar da Índia (“Καπετάνιος-Μέγας της Ινδικής Θάλασσας”, διοικητής του στόλου ναυτικών περιπολιών στον Ινδικό Ωκεανό), σε αντικατάσταση του αδελφού του Duarte, Luís de Menezes. Ως τελικό όρο, ο Γκάμα εξασφάλισε από τον Ιωάννη Γ΄ της Πορτογαλίας τη δέσμευση να διορίσει διαδοχικά όλους τους γιους του ως Πορτογάλους καπετάνιους της Μαλάκα.
Ξεκινώντας τον Απρίλιο του 1524, με έναν στόλο δεκατεσσάρων πλοίων, ο Βάσκο ντα Γκάμα πήρε ως ναυαρχίδα του το περίφημο μεγάλο καραβόσπιτο Santa Catarina do Monte Sinai στο τελευταίο του ταξίδι προς την Ινδία, μαζί με δύο από τους γιους του, τον Estêvão και τον Paulo. Μετά από ένα ταραχώδες ταξίδι (τέσσερα ή πέντε από τα πλοία χάθηκαν καθ” οδόν), έφτασε στην Ινδία τον Σεπτέμβριο. Ο Βάσκο ντα Γκάμα επικαλέστηκε αμέσως τις υψηλές εξουσίες του αντιβασιλέα για να επιβάλει μια νέα τάξη πραγμάτων στην πορτογαλική Ινδία, αντικαθιστώντας όλους τους παλιούς αξιωματούχους με δικούς του διορισμούς. Όμως ο Γκάμα προσβλήθηκε από ελονοσία λίγο μετά την άφιξή του και πέθανε στην πόλη Κοτσίν την παραμονή των Χριστουγέννων του 1524, τρεις μήνες μετά την άφιξή του. Σύμφωνα με τις βασιλικές οδηγίες, τον ντα Γκάμα διαδέχθηκε ως κυβερνήτη της Ινδίας ένας από τους καπετάνιους που είχαν έρθει μαζί του, ο Henrique de Menezes (καμία σχέση με τον Duarte). Οι γιοι του Ντα Γκάμα, Εστέβαο και Πάουλο, έχασαν αμέσως τις θέσεις τους και εντάχθηκαν στον επιστρέφοντα στόλο στις αρχές του 1525 (μαζί με τους απολυμένους Ντουάρτε ντε Μενέζες και Λουίς ντε Μενέζες).
Η σορός του Βάσκο ντα Γκάμα θάφτηκε αρχικά στην εκκλησία του Αγίου Φραγκίσκου, η οποία βρισκόταν στο Φορτ Κότσι της πόλης Κότσι, αλλά τα λείψανά του επέστρεψαν στην Πορτογαλία το 1539. Το σώμα του Βάσκο ντα Γκάμα ενταφιάστηκε εκ νέου στη Βιντιγκουέιρα μέσα σε ένα φέρετρο διακοσμημένο με χρυσό και κοσμήματα.
Το μοναστήρι των Ιερωνυμιτών, στο Μπελέμ, που θα γινόταν η νεκρόπολη της πορτογαλικής βασιλικής δυναστείας του Αβίζ, ανεγέρθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1500 κοντά στο σημείο εκκίνησης του πρώτου ταξιδιού του Βάσκο ντα Γκάμα, και η κατασκευή του χρηματοδοτήθηκε από φόρο επί των κερδών των ετήσιων πορτογαλικών αρμάδων της Ινδίας. Το 1880, τα λείψανα του ντα Γκάμα και του ποιητή Λουίς ντε Καμόες (ο οποίος γιόρτασε το πρώτο ταξίδι του ντα Γκάμα στο επικό ποίημά του του 1572, “Η Λουσιάδα”), μεταφέρθηκαν σε νέους λαξευτούς τάφους στον κυρίως ναό της εκκλησίας του μοναστηριού, λίγα μόλις μέτρα μακριά από τους τάφους των βασιλιάδων Μανουήλ Α΄ και Ιωάννη Γ΄, τους οποίους είχε υπηρετήσει ο ντα Γκάμα.
Ο Βάσκο ντα Γκάμα και η σύζυγός του, Καταρίνα ντε Ατάιντε, απέκτησαν έξι γιους και μια κόρη:
Η αρσενική του έκδοση εξαφανίστηκε το 1747, αν και ο τίτλος συνεχίστηκε μέσω της θηλυκής γραμμής..
Διαβάστε επίσης: Μάχες – Ναυμαχία της Θάλασσας των Κοραλλίων
Intergenerations
Στα πολυάριθμα χρόνια που υπηρέτησε το πορτογαλικό στέμμα, ο ντα Γκάμα ανταμείφθηκε με πολλούς διαφορετικούς τίτλους, διακρίσεις και αξιώματα:
Ο Βάσκο ντα Γκάμα είναι ένας από τους πιο διάσημους και διάσημους εξερευνητές της Εποχής των Ανακαλύψεων. Όπως κανείς άλλος μετά τον Ερρίκο τον Ναυτίλο, ήταν υπεύθυνος για την επιτυχία της Πορτογαλίας ως πρώιμης αποικιοκρατικής δύναμης. Εκτός από το γεγονός του ίδιου του πρώτου ταξιδιού, ήταν ο έξυπνος συνδυασμός πολιτικής και πολέμου στην άλλη πλευρά του κόσμου που έβαλε την Πορτογαλία σε εξέχουσα θέση στο εμπόριο του Ινδικού Ωκεανού. Μετά το αρχικό ταξίδι του ντα Γκάμα, το πορτογαλικό στέμμα συνειδητοποίησε ότι η εξασφάλιση φυλακίων στις ανατολικές ακτές της Αφρικής θα αποδεικνυόταν ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση των εθνικών εμπορικών οδών προς την Άπω Ανατολή.
Ωστόσο, η φήμη του μετριάζεται από τέτοια περιστατικά και συμπεριφορές όπως το περιβόητο περιστατικό με το πλοίο Pilgrim που αναφέρθηκε προηγουμένως.
Το πορτογαλικό εθνικό έπος, τα Lusíadas του Luís Vaz de Camões, αφορά σε μεγάλο βαθμό τα ταξίδια του Vasco da Gama.
Η μεγάλη όπερα L”Africaine του 1865: Meyerbeer από λιμπρέτο του Eugène Scribe, περιλαμβάνει σε περίοπτη θέση τον χαρακτήρα του Vasco da Gama. Τα γεγονότα που απεικονίζονται, ωστόσο, είναι φανταστικά. Ο τίτλος εργασίας του Meyerbeer για την όπερα ήταν Vasco da Gama. Σε μια παραγωγή της όπερας από την Όπερα του Σαν Φρανσίσκο το 1989 ο ρόλος του ντα Γκάμα ερμηνεύτηκε από τον γνωστό τενόρο Plácido Domingo. Ο συνθέτης του 19ου αιώνα Louis-Albert Bourgault-Ducoudray συνέθεσε το 1872 μια ομώνυμη όπερα βασισμένη στη ζωή και τα θαλάσσια κατορθώματα του Ντα Γκάμα.
Η πόλη-λιμάνι Vasco da Gama στη Γκόα πήρε το όνομά του, όπως και ο κρατήρας Vasco da Gama στη Σελήνη. Υπάρχουν τρεις ποδοσφαιρικοί σύλλογοι στη Βραζιλία (συμπεριλαμβανομένου του Club de Regatas Vasco da Gama) και του Vasco Sports Club στη Γκόα που πήραν επίσης το όνομά του. Υπάρχει μια εκκλησία στο Κότσι της Κεράλα με το όνομα Vasco da Gama Church και μια ιδιωτική κατοικία στο νησί της Αγίας Ελένης. Το προάστιο Vasco στο Κέιπ Τάουν τον τιμά επίσης.
Μερικά σημεία στο Parque das Nações της Λισαβόνας έχουν πάρει το όνομα του εξερευνητή, όπως η γέφυρα Vasco da Gama, ο πύργος Vasco da Gama και το εμπορικό κέντρο Centro Comercial Vasco da Gama. Το Oceanário στο Parque das Nações έχει ως μασκότ έναν δύτη καρτούν με το όνομα “Vasco”, ο οποίος έχει πάρει το όνομα του εξερευνητή.
Ο Βάσκο ντα Γκάμα ήταν ο μόνος εξερευνητής στην τελική ομάδα Os Grandes Portugueses. Παρόλο που στην τελική λίστα υπήρχαν και άλλα άτομα που σχετίζονται με την Εποχή των Ανακαλύψεων, δεν ήταν στην πραγματικότητα εξερευνητές ούτε πλοηγοί.
Το πορτογαλικό ναυτικό έχει μια κατηγορία φρεγατών με το όνομά του. Υπάρχουν συνολικά τρεις φρεγάτες κλάσης Vasco da Gama, εκ των οποίων η πρώτη φέρει επίσης το όνομά του.
Η πορτογαλική κυβέρνηση έστησε δύο φάρους ναυσιπλοΐας, τον Σταυρό Ντίας και τον Σταυρό ντα Γκάμα, προς τιμήν των ντα Γκάμα και Μπαρτολομέου Ντίας, οι οποίοι ήταν οι πρώτοι σύγχρονοι Ευρωπαίοι εξερευνητές που έφτασαν στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Όταν οι σταυροί αυτοί παρατάσσονται, δείχνουν τον Whittle Rock, έναν μεγάλο, μόνιμα βυθισμένο ναυτικό κίνδυνο στον κόλπο False Bay.
Ο νοτιοαφρικανός μουσικός Hugh Masekela ηχογράφησε ένα αντιαποικιοκρατικό τραγούδι με τίτλο “Colonial Man”, το οποίο περιέχει τους στίχους “Vasco da Gama was no friend of mine”, και ένα άλλο τραγούδι με τίτλο “Vasco da Gama (The Sailor Man)”. Και τα δύο τραγούδια συμπεριλήφθηκαν στο άλμπουμ του Colonial Man του 1976.
Ο Βάσκο ντα Γκάμα εμφανίζεται ως ανταγωνιστής στην ινδική ταινία Urumi. Η ταινία, σε σκηνοθεσία του Santosh Sivan, απεικονίζει τις θηριωδίες και την πρόοδο για την ίδρυση της πορτογαλικής αυτοκρατορίας από τον Ντα Γκάμα στην Ινδία.
Τον Μάρτιο του 2016, αρχαιολόγοι που εργάζονταν στα ανοικτά των ακτών του Ομάν εντόπισαν ένα ναυάγιο που πιστεύεται ότι ήταν αυτό του Esmeralda από τον στόλο του Ντα Γκάμα το 1502-1503. Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε αρχικά το 1998. Μεταγενέστερες υποβρύχιες ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 2013 και 2015 μέσω μιας συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Πολιτισμού του Ομάν και της Blue Water Recoveries Ltd., μιας εταιρείας ανάσυρσης ναυαγίων. Το πλοίο αναγνωρίστηκε μέσω αντικειμένων όπως ένα “πορτογαλικό νόμισμα που κόπηκε για το εμπόριο με την Ινδία (ένα από τα δύο μόνο νομίσματα αυτού του τύπου που είναι γνωστό ότι υπάρχουν) και πέτρινες σφαίρες κανονιών με χαραγμένα τα αρχικά που φαίνεται να είναι τα αρχικά του Vincente Sodré, θείου του da Gama από τη μητέρα του και κυβερνήτη του Esmeralda”.
Διαβάστε επίσης: Πολιτισμοί – Κώδικας του Χαμουραμπί
Βιβλιογραφία
Πηγές
